Stres, presja, depresja – zdrowie psychiczne pracowników podkopane przez pandemię

fot. pixabay.com

– Możemy wyciągnąć wniosek, że tam, gdzie jest możliwa i uskuteczniana od ponad roku praca zdalna i hybrydowa, problemy są największe. Okazało się w ciągu ostatniego roku, że bezpośredni kontakt z drugim człowiekiem jest nie do przecenienia, taka zwykła koleżeńska relacja, sympatia czy nawet kłótnia w pracy jest lepsza, niż izolacja – mówi Wojciech Wychowaniec, Fundacja Z Wyboru.

Rozmawiamy z Wojciechem Wychowańcem z Fundacji Z Wyboru i koordynatorem Projektu The Presja, który wspiera m.in. mniejsze organizacje i ich pracowników poprzez edukację w zakresie depresji, stresu i presji związanej z pracą (często w firmach IT) oraz wypalenia zawodowego.

Łukasz Jeżak, LoveKraków.pl: Czy to właśnie nie jest tak, że w mniejszych firmach rzadziej mamy do czynienia z przypadkami wypalenia zawodowego i problemami psychicznymi wśród pracowników? W mniejszych organizacjach mamy na pewno większy wpływ na kształtowanie się firmy.

Wojciech Wychowaniec, The Presja: Tak może być, choć większe poczucie sprawczości wcale nie oznacza mniejszej presji. Praca w branży informatycznej wymaga „ciągłego napięcia” i nieustannego rozwijania się, ponieważ wiedza IT staje się szybko nieaktualna. Takie zjawisko występuje w wielu branżach, ale w przypadku branży IT jest to niezwykle obciążające, tym bardziej że ludzie pracujący w tej branży myślą, że zawsze mogą osiągnąć więcej, lepiej zarabiać itd. Społecznie też ich nikt poważnie nie traktuje, bo skoro dużo zarabiają, to jakie oni mogą mieć problemy?

Wielu mężczyzn kieruje zapytania do projektu The Presja i jeden model zaczął się powtarzać: pracownik branży IT, którego największym kłopotem jest izolacja. Ci ludzie często pracują sami, przy komputerach i nikt na nich nie zwraca uwagi, ani na ich problemy.

Czy wasze spotkania z firmami są skuteczne? Jak weryfikujecie poprawę sytuacji w organizacji, z którą się spotkaliście?

Nawet niewielkie zmiany w funkcjonowaniu organizacji mogą być bardzo efektywne. Często nasz spotkania kończą się na jednym 1,5-godzinnym webinarze, podczas którego opowiadamy o objawach wśród pracowników, na które warto zwrócić uwagę. Najważniejsze jest jednak to, że my zmieniamy organizację pod względem komunikacji – „w naszej organizacji teraz można o tym mówić”. Po drugie uczulamy organizacje na to, aby współpracownicy obserwowali się wzajemnie i nie ignorowali sygnałów od innych.

Zdarzyło nam się, że prowadziliśmy webinar dla firmy dopiero po tym, jak jeden z pracowników odbył próbę samobójczą. Okazało się, że dużo ludzi wiedziało o tym problemie, ale nie wiedzieli jak zareagować. Nie ma nic ważniejszego niż wsparcie społeczne i chodzi o to, żeby pracownicy ze sobą potrafili rozmawiać bez stygmatyzacji. My na naszych spotkaniach opowiadamy, jak to robić, jakich słów używać itp.

O pomoc zwracają się do was głównie firmy IT, czy możemy zatem wyciągnąć wniosek, że to w tej branży najczęściej występują problemy ze zdrowiem psychicznym?

Możemy wyciągnąć wniosek, że tam, gdzie jest możliwa i uskuteczniana od ponad roku praca zdalna i hybrydowa, problemy są największe. Okazało się w ciągu ostatniego roku, że bezpośredni kontakt z drugim człowiekiem jest nie do przecenienia, taka zwykła koleżeńska relacja, sympatia czy nawet kłótnia w pracy jest lepsza, niż izolacja.

Co może wskazywać na to, że mamy problemy z wypaleniem zawodowym, czy też naszą psychiką, związane z wykonywaniem obowiązków służbowych?

Należy obserwować siebie i swój organizm. Pierwsza rzecz to tzw. zaburzenie adaptacyjne, co oznacza zaburzenie związane ze stresem i z zaadaptowaniem się do sytuacji np. pandemicznej, czyli niepokojącej sytuacji, zadajemy sobie pytania: czy szczepić się teraz, czy zaraz itd. Objawy tych zaburzeń to są m.in. problemy ze snem (bardzo często) – jeśli nie możemy spać albo wstajemy wcześniej przed budzikiem, chudnięcie bez powodu to kolejny oczywisty objaw.

Jeśli zaś chodzi o takie wskazówki związane z pracą, to np. jeżeli w niedzielę ciężko nam się śpi przed poniedziałkiem i mamy stres przed włączeniem się do pracy i wykonywaniem swoich obowiązków – to jest pierwszy taki objaw, po prostu niechęć do pracy.

Objawy kryzysu przy pracy online, które też trzeba wymienić, to na pewno mniejsza responsywność, co oznacza brak reakcji na nasze zapytania przez pracownika, albo utrudniony kontakt z nim. Zdarza się, że takie osoby są też często chronicznie zmęczone.

Co radzicie osobom z takimi problemami? Jak zapobiec wypaleniu zawodowemu – odpoczynek, przerwa w pracy, zmiana miejsca zatrudnienia i może stylu życia?

Najważniejsze jest to, żeby oddzielić, czy te problemy są związane z pracą, czy z podejściem do tej pracy. Bardzo często sama praca nie powoduje stresu, chyba że mamy do czynienia np. z mobbingiem, wtedy próbowanie leczyć depresję czy wypalenie zawodowe, to tak jakby brać leki przeciwbólowe, trzymając palec na żelazku.

W momencie, gdy jest „normalnie” w tej pracy, reszta pracowników radzi sobie i nie ma dużej presji, to my radzimy obserwować swoje myśli – jak my myślimy o naszej pracy? Czy my sami nie wytwarzamy w swojej głowie tej sytuacji problemowej? – dla naszego mózgu jest bez znaczenia, czy stres wywoływany jest przez myśl o stresującej sytuacji, czy sytuację, która ma faktycznie miejsce. Mózg w obydwu przypadkach reaguje tak samo.

Uczymy reagować na nieadekwatne myśli i opowiadamy o profilaktyce zdrowia psychicznego oraz żeby zwracać uwagę na odżywianie, na wysypianie się, na relacje i aktywność ruchową – to są rzeczy, które wydają się banalne, ale one są nie do przeceniania.

Przedsiębiorstwa w Polsce zwracają uwagę na problemy psychiczne swoich pracowników, czy ciągle jest to bagatelizowane?

W ubiegłorocznym raporcie p.t. „Przyszłość wellbeing i benefitów pracowniczych” wskazano, że przez pandemię przestały liczyć się benefity pracownicze takie jak funkcjonowały wcześniej, czyli karty Multisport itp. Największy wzrost oczekiwań wśród pracowników zanotowano taki, że pracodawca powinien zapewnić pracownikom benefity związane ze zdrowiem psychicznym, co oznacza, że coraz większe będzie zapotrzebowanie na zajęcia psychoedukacyjne, naukę medytacji typu mindfulness, lekcje jogi czy opiekę psychoterapeutyczną dla pracowników, co również widać na rynku.

W związku z tym, że firmy IT są silnie zmaskulinizowane, projekt The Presja obejmuje mężczyzn szczególną troską. Z tego powodu organizuje 12 maja o godzinie 19:00 na swoim profilu społecznościowym, bezpłatny webinar o radzeniu sobie z męską depresją, na który zaprasza wszystkich chętnych. Więcej informacji pod linkiem.